Jowai: Yow sñiawthooh ya ka Goods and Service Tax (GST) Bill kawa daw pynkrehkaam noh ha waroh ka ri India emkaam chwa u sñiawthooh ya ki jait dan (Tax) wa em hapoh ri India.
Ki Tax hapoh India ye u yabhah ya ki ha ki ar kyrdan ka Direct Tax waka Indirect Tax. Ki Direct Tax man ki kam ka Corporate Tax, Income Tax wa kiwi kiwi, kiwa haap su ki paidbah, ki company ha i pyrtuid yong ki wei ym ye u kyrriah wow su ya kani ka Tax cha kiwi ki bru.
Ka Indirect Tax won toh kam ka Excise Duty, Sales Tax, Service Tax kawa ye u bru wa khayi u su namo u su da ki bru wa thied ya ki mar; wei ka GST haap ko hapoh kani ka Indirect Tax. Wei kini kiwi ki Tax suki suki daw chim noh ka GST yei thaw yong ki.
Yow sñiawthooh yeini haap mutdur i wa la thied riam i na dukan wei chong dor ko T. 208.23. Kammon poi ko heini i dor?
Nachwa heipor wym em ka GST, ha kani ka kynti u chim i wa ka Tax man ko 10%. Uwa soor riam da thied u ya u thirnia ki kse ka that wow chna riam wei da su waroh T.100 wa kheiñ lang waka 10% ka Tax iwa mut ka Tax wa T.10. Hadien ini uwa soor da kheiñ u sa T. 30 i bai chna riam u, kattu da poi ka riam 100+30=130 wei hap su Tax biang u 10% iwa mut T.13 waroh da poi i dor kani ka riam 130+13=143.
Hadien ini da thied u Wholesaler ka ka riam wei oo won da pynko dor u sa T. 20 kam i nong yong oo, kattu i dor ini riam toh 143+20=163. Hadien won wa kheiñ saka Tax wa 10% kawa chong dor T.16.30 i dor ini i riam da ku biang ko 163+16.30=179.30.
Manda poi kani ka riam won cha ki dukan, ki tre dukan won daw pynku dor ki T.10 kam i nong, iwa pynku dor biang cha ka T. 189.30 wei sa ka Tax 10% iwa mut T.18.93. Kani ka riam kattu da poi ko 189.30+18.23=208.23.
Nadooh wa sdang hadooh wa kut ka Tax wa su da poi ko 10+13+16.30+18.93=58.23
Kamwa da yoo ha ka tai ka nongmuna haneiñ chwa u em ka GST i su tax sdang i nadooh wa thied ya ki mar hadooh wa poi ko cha ki dukan.
Deiwa em ka GST won i rukom su Tax won da phær i.
Hadien wa dep uwa soor u thied ya ki mar kamjooh wow soor riam da poi i dor T. 130 tangwa ya ka Tax wa 10% kawa mut T. 13 ym haap su de u ka wei ya ka Tax wa su nyngkong u T. 10 heipor thied mar daw kheiñ kylla (offset) noh ka iwa mut 13-10=3. Hap u su du T.3 kam ka Tax iwa mut i dor riam neh T.130 heiwa nachwa da poi ko T. 143.
U Wholesaler won neidaw wym emkaam de u kynton sa kawi ka Tax wa hap su u, da pynku dor u T.20 kam i nong u iwa mut da poi kani ka riam T. 150 wei nachwa da poi ko T. 163. Ya ka Tax wa hap su u Wholesaler wa 10% kawa poi T. 15 daw kheiñ (offset) na ka T. 13 wa dep su uwa soor iwa mut u Wholesaler haap su u T.15-T.13=T. 2 kam ka Tax.
Uwa dai ya ini i riam ha dukan pynku dor u T.10 kam i nong yong oo wei da poi i dor ini i riam cha T.160. Heini i por ym emkaam de u su u ka Tax wa 10% kawa poi T. 16 kawa da dep su chwa T. 15 u Wholesaler (Kawa chong dor T. 2 hadien wa leh offset) iwa mut ka Tax yong oo da kheiñ (offset) T.16-T.15=T.1.
Manda kheiñ lang waroh ki Tax wa dep su T.3+T.2+T.1=T.6 kamtæ da poi i dor i riam T. 166 iwa hap su kiwa thied heiwa nachwa da poi T.208.23 wei ka Tax poi ko T. 58.23.
Ini toh iwa suk dooh u sñiawthooh nyngkong ya ka GST wei dang boon chooh i rukom krehkaam ka GST wei daw pyntip chooh cha phi manda krehkaam ko hapoh ka jylla.
Discussion about this post