
Da: U Chandame Sungoh, Chairman ka HBDRF
Ka Labang Nangphyllut wa Pangam Raliang kawa tip paidbah kam ka Block-I toh kawi na ki Elaka warim tam hapoh Ri Jaiñtia kawa tip i kam ka Ri Khad-Ar Dolloi wei ha ka yalang wa khut pynman da ki Dolloi ka Ri Jaiñtia wa u Kiang Nangbah ha madan Kmaiblai ha Syntu Ksiar, u Wamon Tamaha u Dolloi ka Elaka Labang Nangphyllut emlang u.
Tangwa hadien wa ka ri India yoh ko yei laitlooid ha u snem 1947, hadien wa ka ri India da wan ko heibor synchaaar ha ka 26-01-1950 ha ka Riti Synchaar ka ri India (Indian Constitution), hapoh ka 6th Schedule em ki kyndon aiñ wow chna ya ki District Council neibynta i bha i miat ki jaitbru ri-loom ka jylla Assam.
Manda chna yow pood u ang kitæ ki District Council, neiliang ka sorkar Assam da chna ko ya katæ ka Boundary Commission heiwa da pynkhlaad yabor ko ya ka Elaka Labang Nangphyllut wa Pangam Raliang na ka Jowai Civil Sub-Division heitæ i por deiwa pynyabi yabor ka cha ka United Cachar & Mikirs Hills (kawa tip kam ka Karbi Anglong katni) khlem i tip i mynjurlang ki Pnar ka Labang Nangphyllut heithaw wow pynneh pynskem ya kani ka Elaka hapoh ka United Khasi Jaiñtia & Hills kamwa man nachwa.
Kani ka Comission da phah ko ka bui (Report) wa thok deiwa ong wym em ki Pnar wa chong wa sah hapoh kani ka thaw, kamtæ ka sorkar Assam da pynman aiñ ko ya kani ka Report deiwa pynmih ko ya ka Notification haka 13th April 1951, kamtæ nadooh katai ka sngi, utai u bnai wa utai u snem kani ka Elaka da chah pyndooh pyndam noh ko ha ki bor ka United Cachar & Mikirs Hills kawa tip kam ka Karbi Anglong Autonomous Council katni.
Nadooh wa haap kani ka thaw chapoh Karbi Anglong, Assam, ki Pnar yong i kiwa chong wa sah ha kani ka thaw da maad ki pli yei chah lehbeiñ i wym ye de tang u khana. Ya kani ka phang dadep pynmih dadep O wow thoh leh ha ki por wa dadep.
Hadien i yaleh i yaksaaid iwa khlem sangeh hapoh 72 tylli ki snem, ka Jaiñtia Hills Autonomous District Council da pynkhai im biang ko ya kani ka Elaka ha u snem 2023, heiwa da thung ya u Acting Dolloi wei da e Sanad ya ki Waheh Chnong kiwa em hapoh kani ka Elaka.
Hadien wa da pynim biang ya kani ka Elaka deiwa yoh Acting Dolloi wa ki Waheh Chnong. Ki Pnar kiwa chong wa sah ha kani ka thaw da rap khroo nood wei yohbor yoh mynsien ki. Da pynemkaam ki da katæ ka Non Co-Operation Movement pyrchah ya ka Karbi Anglong Autonomous Council deiwa sangeh ki wow chim ya ki Grant ki Scheme napoh Assam, da Boycott ki leh ya ar tylli ki Election ka Assam kitæ ka Election MDC wa Election MLA. Katni da pyrchang da dohyap ki u yaleh ya ki kot ki sla kam ki Land Holding Certificate, ki Election Photo Identity Card, ki Birth Certificate wa kiwi kiwi de chapoh Meghalaya.
Heini i pyrchang yong ki wow leh ya kini ki kaam, da mih chiboon i pyrchah neiliang ki Karbi hadooh wa da em ki por wa mih i awri awra. Hanla kattæ leh ki bru yong ki ym em u tieñ u randien ki, wot hakhap ka thma ktien da leh yaleh bait ki u yieñ hei hok wow dawa wa kani ka thaw u wan biang ko cha Meghalaya kam ki por nachwa.
Sñiaw sarong wa wot hakhap i eh i khoo, ki MDC yong i kiwa em cha khappood kam u MDC ka Barato Mukroh, u Aiborlang Shadap hanla hei bor iwa khian leh da yaleh chitom u u hiar cha kini ki thaw wow pynsñiawthooh wei e bor e mynsien ya ki paradoh parasnaam yong i kiwa em cheitai.
Ki seiñbhalang kam ka KSU, JSU, HNYF, HNYM leh da hiar ki cha kini ki thaw. Ka Synjuk Waheh Chnong Ri Jaiñtia leh da lai hiar wei da yasyllok ki wa ki waheh chnong kani ka Elaka wow wanrah chooh yei yatylli ya ryntih wei yakrehlang.
Iwa pynheh mynsien wei pynsñiaw sarong chooh chooh toh yei mynsien wa eh wa satar yong kawi ka manbei na ka chnong Mowluber ka chnong kawa da kamtre da ka Karbi Anglong, Assam heiwa kani ka manbei wa tip kam ka Banikas Laban da yieñ dap kynthai wow yakhun ha kani ka Election MDC kawa katni na ka Indian National Congress.
Hadien wa da bna i pyrtuid i naam wa daw yaleh Election ko, ki bru Karbi khamtam ka Karbi Students Association (KSA) da pyrchah jur ki ya ka. Da booh ki leh i yukylli deiwa e daw wa kammon ka bru kawa na Karbi Anglong, Assam yoh ko u lai yaleh Election cha Meghalaya. Da e ujor ki leh cha ki bor wa hajrong kam cha u SP wa DC ka West Karbi Anglong District wa cha u CEM ka KAAC u Tuliram Ronghang.
Kamwa man kattæ, kat hadooh i por wa thoh ya kani ka yuthoh, ym pu yoh wyrta wa ki bor District næ ki bor yong ka Karbi Anglong Autonomous Council da phah kot ki cha kani ka kyrtong. Wei ym du deiwa lai e kot ki, da lai ki leh da ki bru paidbah wow pynthut wow khanglaad yei lai yalap Election ka Banikas Laban wei kamjooh yong kiwi ki kyrtong leh kamwa jia cha Mokoiram heipor wa lai yalap Election u Damian S War, u kyrtong ka UDP na Mynsngad Khanduli.
I leh kini ki waheh wa khamtam ka Banikas Laban da man ka nongmuna ya i waroh wow man i kiwa chlur kiwa nood sakhiat u leh dei kaam ymtoh du i ktien donhi. Sñiawlung nood wei sñiaw wyrai ya kani ka kyrtong wym yoh ka pli u lai yalap Election deiwa suk kam kiwi ki kyrtong. Ka sarok khloo kawa sih tang u batai wym tip de, wei laphooh manda lai kari lakam wa khai lyoh.
Iwi iwa pynsñiaw wyrai chooh chooh wa tang ha-yung ha-sem leh dang hap ka pli u chong u sah dei tieñsar.
Kamtæ kyntu wei kyrpaad O ya ki paradoh parasnaam yong i kiwa em cha thaw pyrdi cheini kiwa yoh yei suk yei saaiñ wow booh lang yei duwai neibhah yong ka khnang wow yoh ko u pyndep ya kani ka Election deiwa lai bait lai ryntih khlem em i pynthut i khanglaad.
Discussion about this post