Da: U K. Kyndaid, Moosakyngkat, Jowai
U Kiang Nangbah uba tip kum u Khlawait ka Ri Jaiñtia lyngba ki kam ba u la leh ryngkat bad ka kynhun ieit jaitbynriew ieit ri kiba ialeh pyrshah ia ki doh lieh ne ki nong British na ki daw ba u tip skhem ba ka jingwan jong ki ka long ban ioh synshar donbor ia ki khun ka ri Jaiñtia. Ha ka Ri Khasi ki la wan da ka akor kata ka long ba ki pan jaka ban shna surok hynrei ha Jaiñtia pat ki la wan beit da ka buit ka bor ban ioh jop bad ban ioh synshar.
Wat ai ngin bakla ba U Kiang Nangbah ym dei ba u pyrshah tang ia ki doh lieh, hynrei wat ia kiwei ki bor ba na bar. Ka jingkwah jong u ka long ba ka Ri Jaiñtia kan synshar ia lade, da lade bad na ka bynta ia lade ym da kino kino kiwei pat ki jaitbynriew kiba na bar la kiba lieh ne ba iong. Kaba u tieng ba lada jop kiwei pat ka mut baroh kan long ba la duh noh ha ka mon laitluid la ha ka khyndew shiap, ka synshar ka khadar, ha ka ktien ka thylleij, ha ka shongkha shongman bad kiwei kiwei de.
Leh noh ei ka jingthrang jong u namar ba u la shah shet pynban ym ha ki nongshun hynrei ha uba napoh ing hi bad ka dei kumba long ka ktien ‘U Nongshun uba sniew tam dei uba na ing’. Ka pisa ba shet kylla ka lah ban neh katno eh, hynrei ka jingshet kylla ne die ia la u para doh para snam, ka long ba ka kyrteng jong u kan iai sah pateng la pateng wat ka kyrteng ka kur ruh.
Ngi tip u la ia kynduh ia ka jingiap kaba markhmat bad iano phin ia nujor bad u. Une bad tang une hi uba nud im im peit peit ban iap ha u tyllai phasi. La ong ba tyrwa ia u ban long hi u nongialam ha ka shatri ka Commission hynrei ma u ym treh. Une keiñ u dei shisha kum ka ktien ‘No retreat no surrender’.
Don bun syrtap ki shipai phareng bad dkhar ba la ker tawiar ia ka jaka ba la phasi ia U Kiang Nangbah ryngkat bad ki suloi ki wait ki stieh namar ki tieng ki nongbud (Jaiñtia) jong u ioh kin wan ban pyllait ia u, hynrei em.
Don ka jingiathuh ba don tang katto katne ngut ha ka por ba phasi ia u namar ka ktah ia ka jingngeit. Shano jah kito kiba ia shong durbar ne kiba la ialeh thma ryngkat bad u. Ngi ia tip baroh ba shuwa ba yn phasi ia u, u kren “LADA KA KHMAT JONG NGA KAN PHAI SHA MIHNGI KA MUT BA KA RI JAIÑTIA KAN IOH LAITLUID HYNREI LADA KA PHAI SHA SEPNGI KA MUT KAN HAP HA KA JINGLONG MRAW”.
Ka jinglong mraw hangne kam mut tang ha u dohlieh hynrei wat ha u dohiong ruh. Ka synshar ki dohlieh ka long tang katto katne por hynrei kaba mynta ka long kaba shah synshar sah ha ki jingbun paid. Ngi jied ia ki nongmihkhmat ba kin synshar na ka bynta jong ngi hynrei i kumba ngi shah synshar shah teh mraw shi junom ha kiwei pat kiba bun paid ym kum ha ki Phareng tang shibit por. Ki jinglaitluid na ki Phareng ka dei kumba ong U Kiang Nangbah ba ka khmat jong u ka phai sha mihngi hynrei ym tip pat ba kaba phai sha mihngi ka long pynban ba u tyllai ym ha ryngdang hynrei na khmut syndon.
Phai sha ka khaii pateng, hooid ki kyrteng te ka jong ki trai ri hynrei ha lyndet pat, ki Trading License, ki NOC ba bun jait ba la ai da ka sorkar, District Council bad da ki Dorbar Shnong. Ki Cement Factory lei lei beit ha ka kyrteng jong ki bad mano ba nud ban ong ei ei halor ki kam leh mon jong ki nongmihkhmat bad Rangbah Shnong bad kaei ha lyndet kane ba ki kloi ban ai khlem da pyrkhat ia ka lawei tang namar ba biang ia lade.
Ka jait ka kynja ka long ha ki kynthei jong ngi te wat kane kan jia kumno? Kumta ym bakla ban ong ba ka 30 tarik jong u bnai December ka dei shisha ka sngi tang ban shu kynmaw ia u Khlawait ka Ri Jaiñtia kumba la ju iohi lyngba ki kot khubor bad ki jingialang bapher bapher ba ju kynnoh bein ia ki dohlieh kiba la phet naduh mynno, hynrei ynda la poi ka 31 tarik shaneng ba tieng ioh bun kiba die biang ia ka nam bad burom U Kiang Nangbah da ki buit ba bun jait la ki riew shimet bad ba tieng ioh ki seng bhalang ruh ki ngat ha juh. Haba kumne ym dei ba la die tang da uwei hynrei da kiba bun kumjuh.
Discussion about this post