Da: U Chandame Sungoh, Chairman ka Hynñiewtrep Border Dispute Redressal Forum (HBRDF)
Chiboon i jia wa sñiawsih da jia i ya ki Pnar wa chong wa sah ha ki thaw wa em ha chilynter ki chnong ki thaw khappood Meghalaya-Assam. Khamtam ha ki thaw khappood ka West Jaiñtia Hills wa ka West Karbi Anglong, ha ki thaaiñ Khanduli, Lapangap, Mukroh, Psiar Mowluber wa ka Elaka Labang Nangphyllut wa tip paidbah i kam ka Block-I.
I chah lehbeiñ iwa joor bha da jia i ya ki Pnar ka Labang Nangphyllut ha ki snem 2000 hadooh 2017 ha ki damok Karbi hadooh wa da hap ki u yut chnong cha Sahsniang ha ki bnai November-December u 2003. Ha u bnai August 2015 cha Mowluber, Khanduli, Lapangap, Jowai. Neitæ da jia ha u snem 2023-24 ha ka chnong Khanduli Lapangap. I chah siat ki san ngut ki Pnar ha ka chnong Mukroh ha u snem 2022. I jia i wa dang neh kattæ hiwot ha ka chnong Lapangap wa Mukroh wa kiwi kiwi de.
I ki paidbah tip i yow pood u ang. Lada pait i katkam ka Map Pre-Independence tæ waroh ka West Karbi Anglong toh u pood u ang ka Hima Jaiñtia. Hadien wa da yoh ya ka jylla Meghalaya leh ki chnong Bhoi Karbi kam ka Rtiang Sanphaw, Mokoiram, Myn-i, Lakaroi, Tahpat dang haap pura ki hapoh u pood yong ka jylla Meghalaya hapoh ka West Jaiñtia Hills District wa ka Jaiñtia Hills Autonomous District Council. Dang ha ki ynñiaw phra snem nachwa kini ki chnong yoh ki chiboon ki kaam pynroi, ki Grant ki Scheme na Meghalaya kam ki skur, u khoo rachon, ka ICDS wa kiwi kiwi de. Em ki leh ki Election Photo Identity Card cha Meghalaya hapoh ka 1-Nartiang Constituency. Dang ha ka Election MLA 2013 waroh ki Karbi kiwa chong chnong ha Rtiang Sanphaw wa Myn-i dang thap Vote ki cha Meghalaya. Kamwa 60% ki Karbi naka chnong Lakaroi Tahpat dang thap Vote ki cha Meghalaya.
Tangwa hapoh kini ki soo san snem kini ki Karbi da thooh kajia ki deiwa wan kyntoor pood, da wan hiar thma wei da pynthut pynwit ki yei rep yei khih ki Pnar, ya ki hali ki pynthor yong ki kiwa em cha kini ki thaw. Da kyntait ki leh ya ki skur wa ya ki laad ki kam pynroi na Meghalaya kam ki ICDS, ki Scheme khoo rachon, da kyntait ki leh u thap Vote cha Meghalaya.
Heiyatoh wa kini ki kaam kiwa da jia da boonsien da pyntip wei pynap pynsñiaw cha ka sorkar Meghalaya. Tangwa tang kajiak leh ka sorkar ym ap ko. Nadooh ka sorkar warim wa yahkhmat ka Congress hadooh kani ka sorkar kawa katni ka sorkar kawa kop bha itea i lehbha i synchaar hok leh ym chimkhia ym bna ko iyi iyi leh. Lada pait phi ha kiwa boon ki Map wa wah ki cha ki yung krehkaam sorkar wa em ha Meghalaya tæ tang ka chnong Khanduli wa kini ki chnong wa da kdaw haneiñ leh ym em pyrtuid ki.
Heiyatoh wa iwa jia iwa man katni nadooh u bnai May, June, July, August 2025 ter ter ha ka chnong Mukroh wa ha ka chnong Lapangap. Da yoo sakhiat i yei tieñ yei tlot yei pyndem tdong ka sorkar Meghalaya, ileh wa ong O kamtæ?
Heiyatoh wa ini iwa jia, kiwa chong chnong kini ki chnong da lai yachem ki wa ki Deputy Chief Minister, u Prestone Tynsong wa u Sniawbhalang Dhar tangwa da chah mai chah kyrhieh pathan ki. Ha Lapangap pathan da u Sniawbhalang hiwot wa hiar wei da kular u wow wanrah yei chongsuk chongsaaiñ wei u phah chooh chooh rap boon ki pulit cha kini ki thaw. Ki seiñbhalang waphær waphær leh da e ki dei thoh cha ka sorkar wow booh da ki SF-10 wei u pynsah ya ki ha itu wot i thaw wa yaknieh wa ya awri. Tangwa ini waroh ym em mankaam i katkam wa da kular u Sniawbhalang, thok hi-eh u. Lai pyndep rurkom hi-eh u ru lait u chah pynbaad waræ ha ki paidbah. Dang ini dang yoh wyrta O wa ki Lapangap ym pu nood ki u lai thung kba wei lai rep cha ki hali hathor yong ki kiwa em chajan chnong Tahpat. Wei ki pulit Meghalaya leh ym nood ki u hiar lai sonteri. Manda kylli tæ ong ki wym em u yoh bor na ka sorkar wow lai.
Nga man-i-por yachem O wa ki Magistrate wa u DC ka West Jaiñtia wei da kylli O ileh wa man wa jia wa da hap u chah rem chah jem kamni? Ong ki, “I kaamram yong i kam ki DC næ Magistrate tæ dadep leh i. Da phah boon tylli ki Report cha ka sorkar wei da paan leh ya ki pulit deiwa rap boon, wei da paanbor leh wow lai uiñ sonteri chadooh ki thaw rep thaw khih ki Pnar. Cheiliang Mukroh leh chadooh cha wakut u pood u ang ka chnong hi. Tangwa ka sorkar ym leh ko”.
Hawa kamtæ da tip che O wa kani ka sorkar katni leh man ko ka sorkar kawa arsap, ka sorkar kawa tieñ slah, ka sorkar pyndem tdong (kam ka ksaw rem yadait) wa ka sorkar ka wym em i kitkhia yow pood u ang ya ka ri wa ka jaitbru.
Wot ki jylla kiwa khian kam ka Nagaland, Mizoram, ki ri kiwa khian kam ka Israel, Ukraine leh yieñ yaleh ki khlem tieñ khlem rieh wow yada yow pood u ang, i khyndaw u chyiap, ka ri wa ka jaitbru. Katwa ka sorkar Meghalaya yong i tæ tang iwa em leh dang tieñ u kamtre kam hok.
Lada kamni tæ ka ri wa ka jaitbru yong i daw poi i por wow maad ko yei eh i khoo iwa joor bha.
Discussion about this post