Da: U Dr. F.R.Shadap, Secretary Meghalaya Veterinary Services Association Jaintia Hills District Unit
Ya Ka World Rabies Day da pynman kyrpang kam ka laad wow wanrah ya ka yutip hapyrdi ki paidbah yow pynwiar pyndooh ya kani ka khlam kjutbiej (Rabies) ha kylleiñ satlak ka pyrthai. Man ko leh kam ka laad wow pynyatyllilang ya ki bru, ki seiñ waphær waphær, ka sorkar wa kiwi kiwi kiwa chimbynta yow yakrehlang ki pyrchah ya kani ka kjut neibynta i bha i miat ka imlang sahlang.
Kam wow kynmoo warom ya u moomær yong kani ka sngi, ha uni u snem ka phang yong ka World Rabies Day 2021, toh kamni- “Rabies: Facts, Not Fear”. Iwa mut: toh u man i kiwa thooh du yei sakhiat chaphang kani ka kjut, u pyndooh noh i ya i sñiawthooh bakla waroh wei wym toh u tieñ ya ini i kjut.
Ya kani ka sngi World Rabies Day da pynman ya ka man-u-snem ha ka 28 tarik Naikhynde. Da jied ya kani ka sngi, kam i dak wow kynmoo warom ya ka sngi yap u Louis Pasteur-uwa man kam uwa chem nyngkong ya ka dawai tika pyrchah ya kani ka kjut Rabies.
Ka Meghalaya Veterinary Services Association, Jaiñtia Hills District Unit, da jooh pynman ko ya ki yalang waphær waphær deiwa ya krehlang chirup wa ka yung krehkaam yong u District A.H. & Veterinary Officer, West Jaiñtia Hills, Jowai wa u District A.H. & Veterinary Officer, East Jaiñtia Hills, Khliehriat.
Kam ka yutip ya ki paidbah, ya kani ka tika pyrchah ya ka kjut Rabies kawa khut i ka “Anti-Rabies Vaccine”, hadooh katni leh dang esikai næ pynsñiawthooh (Awareness) ha waroh ki Dispensary wa ki hospital yong ka chnat A.H. & Veterinary yong ka jylla yong i. Da pynchlur ya ki paidbah wow wanrah ya ki mrad wa ri ki yow e ya kani ka tika khamtam ya ki ksaw wa ki miaw. Ini i ya krehlang emkaam bha ko neibynta u wanrah yei jop pyrchah ya kani ka kjut wei wow yatyllilang i deiwa pyrkhat i yow poi i cha ka thong chirup wa ka pyrthai waroh kawi. Katæ ka thong toh kawa da khut- “Zero by 30”, iwa mut wa ymtoh de u em kani ka kjut chwa u snem 2030.
Kani ka khlam COVID-19 da wanrah ko i mutdur wa boonjait chaphang ki jait kjut waphær waphær, ki rukom yabi ki kjut, wa i rukom e tika yong kini ki jait kjut. Neitæ i daw, em i tieñ yong ki paidbah u e tika neibynta ka tika COVID-19 ha boon ki ri ha pyrthai hi wa ha ri India yong i. Heiyatoh wa ka kjut Rabies, kani ymtoh ka kjut kawa dang thymme wei wa da tip bha i chaphang yong ka nadooh tynde. Neitæ i daw, ha uni u snem, kani ka phang ‘Facts, Not Fear’, da pynjoor ko u pynpyrkhat ya i khamtam chaphang i sakhiat yong kani ka kjut wei ymtoh u ap i ya ki wyrta hamsaya namo ki yutip wymem yurim kiwa joor du i pyntieñ ya ki paidbah chaphang ini i kjut.
Ki yutip wa sakhiat (Facts): Ki yutip wa sakhiat neibynta wow wanrah ya ki khubor wa sakhiat, wow pynduna ya kani ka kjut Rabies deiwa e tika i ya ki mrad wa ri yong i wei wow e sikai i ya ki paidbah chaphang ka rukom yabi kani ka kjut wei wa kammon u ye i u lait nei yoh ya kani ka kjut. Khlem ki khubor wa sakhiat kiwa thikna, ym ye i u tip wa katwon i rukom joor lane rukom poor kani ka kjut. Emkaam u tip i yei sakhiat, lym kamtæ te daw boon ki bru wa ki mrad wow yap da ki phaw hajar ngut man-u-snem na i kjut Rabies.
I tieñ (Fear): Kani em ko 3 tylli ki yumut ha kani ka phang uni u snem. Nyngkong, mut ko chaphang i tieñ wa da wanrah da kani ka kjut Rabies, i tieñ ki paidbah hawa chah dait ki ha ki mrad wa em kjut Rabies. Ka wa ar, mut ko chaphang i tieñ ki paidbah hawa da yoh kjut ki hadien wa da yabi kani ka kjut na kiwi ki bru wa ki mrad. Kawa khaddooh, mut ko chaphang i tieñ lyngba ki khubor wym sakhiat (Fake News) wa ki yutip ki wym em yurim kiwa pyntieñ ya ki paidbah u phah e tika ya ki mrad wa ri ki.
Kamtæ da kyntu ya ki paidbah wow ya krehlang ki deiwa pynbna du ya ki khubor kiwa sakhiat, wei ymtoh u pynbna ya ki khubor pyntieñ paidbah khnang wa ka thong yong ka pyrthai waroh kawi wow pyndooh jait ya uni u khñiang kjut Rabies u man i iwa jop.
Yow tip chooh chooh deiwa rap bniah, ye phi ki paidbah u yoh ya ki kot lakdop (Pamphlets) na kiwon kiwon ki chnat yung krehkaam yong ka A.H. & Veterinary.
