Ka Thma U Rangli Juki (TUR) ha ka kyrwoh wa da phah da ong ko wa ka jylla Meghalaya da nang ngam ko hei sahdien ha ki bynta waroh nadooh ka puræ puthi, i yoh i kot, i dap baam, i dooh kaam, ha i chait i khiah, i sumaar sukhær wa kiwi kiwi.
Da ong wa katkam i chem ka Niti Ayog kawa man ka chnat wa hakhlieh dooh ka sorkar India kawa pyrkhat wei saiñdur ya ka roi ka paar wa i lai chakhmat ka ri, ini wadep da pynmih ko ya ka bui (Report) hajrong ki kaam pynroi wa i ku chaphrang yong ki jylla kawa tip kam ka Sustainable Development Goals (SDG), ha ka thaaiñ mihsngi. Wei da sñiawdiaw wa i dooh kyrmen wa kani ka Report da pynyoo che ko wa ka jylla Meghalaya ka em ko ha tre dooh ha i roi i paar ha ki bynta wa kongsan yong i im hawa ya nujor wa kiwi ki jylla ka thaaiñ.
Ka Niti Ayog da thaw, da woh wei booh kyrdan katkam i ye u krehkaam yong waroh ki District yong ki jylla ha ka thaaiñ mihsngi deilang wa ka Sikkim, yow chem wa katwon da ye u pynkrehkaam ya ki 15 tylli ki thong kiwa yatoh wa ka roi ka paar wa i ku chaphrang ki jylla wa kiwa chong chnong yong ki. Ki thong wa da pait toh i pynwiar yei dooh, i pynwiar yei yapthngan, wa i chait i khiah, i im deiwa kmen, ka puræ puthi kawa bha, i man mar ryngkat kynthai wa chynrang, ka umbaam umdih wa khooid, ki paikhana wa paka, i pynemkaam ya ki bordiñ kiwa khooid, ka kamai kajih wa biang wa roi wa i yoh i kot kawa wa kynthup ya waroh, wow seiñ ya ki karkhana wa pynemkaam ya i stad ki tre jylla, wow pyndooh yei leh chilliang, u chna ya ki thaw sor kiwa biang wow chong bru wa ka mariang kawa khooid. Ha waroh kini ki bynta ka jylla Meghalaya man ko kawa sahdien wei man ko ka jylla kawa tlot tam. Tangwa ha ki kattu katni ki phang da paw wa ka East Khasi District da ye ko wow lehbha wow poi ha ka kyrdan wa 57, ki District kiwa sahdien toh ka South West Khasi Hills, South Garo Hills wa North Garo Hills kiwa em ha ki kyrdan 82, 92 wa 98. Kamtæ ka TUR da ong ko wa lada ki kaam pynroi da man ko kam ka yakob chaad, yabok rwai, ka Meghalaya da salem chah kyntait ko nadooh ka sngi nyngkong.
Da ong leh wa kani ka Report ym toh du ka yukheiñ tangwa man ko leh ya i wow tip i wa kini ki dak kheiñ ki khana ki yei long i man, kdaw ki yei baam-tooh wa i wym lærkaam ki sorkar kiwa da synchaar ya ka jylla.
Ka TUR da ong ko wa ha kiwi ki jylla ha ka thaaiñ da yoh ki wow maad ya ki soh yong ka roi ka paar, katwa ha ka jylla Meghalaya won ym em i mon wow yaklam wow pynlai yumut ya kini ki phang kiwa ktah ya ka yap ka im, ka baam ka dih, i yoh kaam yoh jaam, ka kamai kajih, i ku ka rep ka riang, i chong chngaaiñ ki kynthai khynnah wa kamtæ ter ter kiwa man ki bynta wa kongsan tam ha i im wa man-ka-sngi. Ka TUR da ong ko wa da poi hadooh katni toh neidaw wa hadooh katni da chaniah bait wa ki kaam pynroi ki ye ki wow wan du na ki kti yong ki MLA, MDC, ki seiñ saiñhima, ki seiñ kiwa wyrai du ya ki bru yong ki wa ki babu sorkar kiwa chim kabu ya ini i man wow pynthut ya ki kaam pynroi wa myntoi kiwa toh u poi cha ki paidbah.
Hapoh ka jylla Meghalaya ki kaam pynroi kiwa toh u lai cha ki paidbah sahkut wei sahteiñ ki neibhah hadooh katni ym pu em ki aiñ kiwa che wa paka ki wow batai ya ka rukom synchaar ka wow man ha i dur ka synchaar paidbah kawa janai hawa waroh kiwa chong chnong kynthai wa chynrang u yoh ki wow ya chimbynta lang wei kawa em leh i e yukheiñ wa i rukom krehkaam wa che.
Ka TUR ka ngait ko wa lymda ye i wow wanrah ya ka rukom synchaar paidbah kawa che, kawa e yukheiñ wa kawa chimbynta lang da waroh kiwa chong chnong ha ki chnong ki thaw, ka jylla Meghalaya daw sahdien ko ha i dooh, i yap thngan, i kyrdooh kaam, ki kjut kiwa da pynmaa ya i im ha ka jylla. Lym kamtæ kiwa chong chnong ym ye ki wow yoh yei bhah yong ki.
