Hadien u slap wa joor uwa da pynkmai da pynheh ya ki um ki wah ha kini ki sngi wa dadep, heiwa da dap lut i tngt i tngar cha ki rood ki kiar yong ka Wah Myntdu. Kamtæ ka chnong Panaliar dei ya krehlang waka Panaliar Tourism & Environmental Development Society, ynne ka sngi da pynkhooid ki ya i bynta ka Syntu Ksiar, iwa da chah pyntngit wei pynpra ha ka um.
“I kwah ka chnong toh wow pynkhooid ha waroh chi lynter ka Wah Myntdu hapoh u pood u ang yong ka, tæ ha kini kipor chooh da pynyoo ya i dak wow kreh deiwa chim chwa ya i bynta ka Syntu Ksiar, iwa man i thaw, wa wan uiñke suwari ki lok ki jor najan wa na jngai,” da ong u waheh chnong ka Panaliar, u Riquoma Q. Laloo.
I yachimbynta chongchit ki khon ka chnong hei yahkhmat u General Secretary ka chnong, u Careme Phawa wa kiwi tawon kiwa krehkaam chnong daman i iwa yoosuk.
Dawan chimbynta da ki spah ngut ki khon ka chnong, kam ka dak wow pynyoo ya i kitkhlieh ya i khooid i jngiar cha kitai ki thaw wa em hapoh i pait i yoo ka chnong.
Hei klam u Waheh Chnoŋ, da e khublei u ya waroh ki khon ka chnong khamtam ki warehkaam wa da yakrehlang ki na kipor cha kipor ha waroh ki kaam ka chnong. Dabooh u ka kyntu ya kiwa wan kamjooh ya ki wym em leh, deiwa ong wa, “To yn pynmaan ya kani ka thaw ka wow riñ ya kiwa wan paitke najan na jŋai, kamwa daman chwa ko katni; deiwa pynkhooid pynjngiar ya ka”.
Kamtæ ka chnong, ynne da pynyoo ko ya ka dak wow chimkhia yeini deiwa yamih paidbah, wow pynsakhiat wa ya kitai ki thaw da pait dayoo da ka chnong Panaliar. Da ong chooh u Riquoma wa waroh ki thaw, kiwa man ki rood ka Wah Myntdu hapoh u pood u ang yong ka chnong, toh em ki, hapoh i pait ka chnong Panaliar. Da pynbna u ya i khana pyrchah na ka chnong ya kiwon kiwon kiwa wan cheini, wow leh tngit leh taroi, khamtam i bynta ka Syntu Ksiar waman i thaw wa kyntang. Chooh chooh da ong u, wa ym hoi u khwe dakha ha ka Thwai Syntu Ksiar, neibhah kani da pynman ya ka nadooh ka Jaiñtia Fishing & Environmental Association wei yakrehlang ka Fishery Department kam ka Fish Sanctuary.
Ha kini ki por da chimkti ka chnong, da khang pyrchah ko, dei wow daiñ kuna ya kiwon kiwon kiwa leh pyrchah khlem da boohdor katkam ki aiñ chnong aiñ thaw. Da ong haroh u wa ha kini ki sngi wa dadep, katwa kmai ka um, da em ki dakha cha ki dooid ki liar, heiwa ki paidbah dachim kabu ki wow pieh sasi ya ki. Kani leh, man ko ka bynta ka wasih, wa ka chnong khang pyrchah ko, neibhah kitu ki dakha cha dooid cha liar daw kai won ki cha ki wah, lada ieh i ki leh hoi hi.
Khut u ya i ya krehlang yong waroh kiwa wan uiñke cha kini ki thaw, nadooh ki tre chnong wa ki baar chnong leh, dei wymhoi u leh taroi næ pynsih ya ki bynta ka Rym-au, yoh u neh i yoosuk ki.
Da pynkut u, deiwa e khublei u ya waroh kiwa ya emlang, heijooh ipor ya ka Panaliar Tourism & Environmental Development Society, ya ki seiñ kiwa nachwa wajooh emkti heini, ya ka Fishery deilang wa ka chnat Soil & Water Conservation kiwa da jooh yarap pynchna ya ini i thaw.
“Pynneh pynsah ya ki doh um doh wah, ki mraad khloo, ki sim ki doh, yoh u man ka tawiar sookun kawa yoosuk,” i kyntien na waroh kyllum ka chnong Panaliar, Jowai.
