Ka Thma-Bah wa ar namo ka World War 2 toh ka thma kawa da sdang nadooh u snem 1939 hadooh u snem 1945 heiwa da chimbynta ha ka da palat 100 million ngut na ki 30 tylli ki ri heiwa da dooh hadooh kamwa 50-85 million tylli ki mynsien bru.
Ya kani ka thma da yakhun hapyrdi ki ri wa da bhah ha ki ar bynta, ka Allies wa kynthup ya ka ri France, Poland, United Kingdom, Australia, Canada, New Zealand, United States of America wa kiwi kiwi kiwa da yaleh pyrchah ya ki Axis Power wa kynthup ya ka ri Germany, Italy, Japan, wa kiwi kiwi.
Hanlada kani ka thma jrong ko kamwa 6 snem tangwa uwi u sahep chipai (Army Officer) ka ri Japan da yaleh u ya kani ka thma hadooh kamwa 30 snem wei ha ki 24 snem da yaleh u ya kani ka thma chirup wa ki le ngut ki chipai hapoh yong oo, wei kani toh ka parom ka yong uni u sahep chipai uwa da yieñ yaleh ya kani ka thma wot hadien wa da kut ko.
Uni u sahep toh u Hiroo Onada ya uwa da kha ha ka 19 Wisu (March) 1922 wei heipor wa dap u 18 snem da psiah noh u kam u chipai ha ka Imperial Japanese Army Infantry wei hadien kattu katni bnai da chah sikai u wow man kam u Intelligence Officer wei hadien ini da phah ya oo cha Lubang Island yong ka ri Philippines.
Heipor wa phah ya u Onada cha Phillipines da pynkhamkti ha oo wow pynthut wei wow pynsangeh ya i tia ki chipai ki ri Allies khamtam ki chipai ka USA wei wow beh ya ki na kani ka thaw.
U Onoda chirup wa ki chipai ka Japan da yaleh pyrchah ki ya ki chipai Allies tangwa hadien wa da sdang ki u chah pynrem ha Lubang Islang uni u sahep chipai chirup wa ki le ngut kiwa kynthup ya u Private Yūichi Akatsu, Corporal Shōichi Shimada wa u Private First Class Kinshichi Kozuka da yut ki cha ki loom wa rben khloo wow pteiñ u yaleh ya kani ka thma pyrchah ya ki chipai Allies.
Da neh bait ki ha khloo hadien wa ka thma leh da kut ko wei nyngkong dooh wa yoh ki ya ka kot lakdop (leaflet) ya kiwa da pynhaap ha Lubang da ki lieñsuiñ wa thoh ya ki kyntien wa da pyndem ka Japan toh ha u Naichipaw 1945, chooh chooh da yoh ki sa kawi ka kot lakdop wa thoh wa ka thma da kut ko ha ka 15 Naisaphra. Kini ki chipai ym ngait ki ya kini ki kot lakdop deiwa raikut wa kini toh ki kot wow phon ya ki wow pyndem ki.
Chi snem yong u 1945 da pynhaap ya ki kot lakdop wa thoh ya ki kyntien pyndem wa da thoh da u General Tomoyuki Yamashita yong ka Fourteenth Area Army tangwa kattæ leh ym ngait ki wa da kut sakhiat ka thma wei ki snem wa bood da rieh bait ki cha khloo cha krem wow yakhun ya kani ka thma.
Ha ki snem wa bood u Onoda wa ki le ngut da pteiñ ki wow yakhun deiwa lute ya ki chnong, wow pynthut yei lai i wan ki paidbah, wow yasiat wa ki pulit kamjooh wa ki chipai, wei da tynyap da pynmynsoo ki leh ya ki kattu katni ngut ki bru paidbah.
U chipai Yuichi Akatsu ha u Naikhynde 1949 da ieh noh u ya u Onoda wei da im u samen kamwa 6 bnai wei da pyndem noh u ha ki chipai ka Philippines ha u 1950 iwa da pynman ya kiwa sah wow husiar wow syndong ki.
Ha u snem 1952 da pynhaap ya ki dur wa ki chithi na kiwa hayung kini ki le ngut wow kyntu ya ki wow pyndem ki wei ini da pynsuba ko ya ki wa ini chah ieñ ki.
Hadien kattu katni snem u Shimada da chah siat u na kjat heipor wa yasiat ki wa kiwa khwe dakha ha u Naiynru 1953 wei da sumaar biang u Onoda ya oo.
Ha ka 7 Naisan 1954, u Shimada da yap u hadien wa chah siat u ha ki chipai wa thooh ya kini ki le ngut katwa u Kozuka won da yap u hadien wa siat ki pulit oo ha ka 19 Naichiphaw 1972 heipor wa lai u wow Onoda wow pyndep yei kaam yong ki wow pynthut ya u kba wa pynlang da ki warep, wei hadien itæ u Onoda da neh noh u samen.
Ha ka 20 Thohlakhmi (February) 1974, u Onoda da yachem u wa uwi u bru uwa na Japan, u Norio Suzuki uwa uiñ pyrthai wei uwa thooh leh ya u Lieutenant Onoda. U Suzuki hadien soo sngi wa thooh u ha Lubang Island da chem u ya u Onoda wei u Suzuki da khana u ya u Onoda wa da kut ka thma tangwa u Onoda da kyntait u wow pyndem deiwa ong wa yang u ya ka hukum na u heh chipai yong oo.
Hadien wa u Suzuki da uiñ u cha Japan chirup wa ki dur wa chon u wa u Onoda kam ka sabut, ka sorkar Japan da thooh ko ya uni u heh chipi yong u Onoda ya uwa da tip kam u Major Yoshimi Taniguchi.
Uni u Major da lai u cha Lubang wei da yachem u wa u Onoda ha ka 9 Wisu (March) 1974 wei da ekti u ya ka hukum (Order) wa ong wa ka Fourteenth Area Army da sangeh ko wow yaleh ya ka thma wei waroh ki chipai hapoh yong ka da pynlait ya ki na ki kaamram wa da pynkhamkti ha ki.
Hadien ini u Onoda da pyndem noh hakhmat ki heh ka ri Philippines chirup wa ka wait yong oo, ka suloi Arisaka Type 99 rifle, 500 tylli ki kuli, ki bom Hand Grenade wa ka tari (dagger) wa e ka bei u ya oo ha u 1944 wow pyntkut u yei mynsien u lada jia wa chah kem u.
Hanlada u Onoda da tynyap bru wei da leh u chiboon ki kaam pyrchah ka aiñ tangwa neidaw wa ngait skem u wa dang pteiñ ka thma da maap noh ya oo da u President ka ri Philippines u Ferdinand Marcos wei da liwan noh u cha Japan.
U Onoda da man u kam u khloor heipor wa liwan u cha Japan wei da sah u chipor ha Brazil wei da uiñ biang u cha Japan wei da khlaad noh u ha ka 16 Duyatra (January) 2014.
Discussion about this post