Ka Report yong ka National Cancer Registry Program 2020 wa da pynmih da ka Indian Council of Medical Research (ICMR ) waka National Centre for Disease Informative and Research (NCDIR), Bengaluru da booh antaad ki wa ha u snem 2020 kiwa yoh kjut Cancer ha ka ri India daw poi ko 13.9 lak ngut wei daw ye u ku cha ka 15.7 lak ha u snem 2025 lada bichaar katkam i long i man wa katni. Ini i antaad toh katkam i lum yukheiñ hajrong i yoh kjut da ki 28 tylli ki thaw lum yutip wei da booh yukheiñ ya kiwa yoh Cancer, ki Population Based Cancer Registries (PBCRs ) wa 58 tylli ki Hospital Based Cancer Registries (HBCRs) kiwa em ha kylleiñ ka ri India.
Ha u snem 2020, da booh antaad wa kiwa yoh Cancer na ki daw wa pynemkaam duma (Tobacco Related Cancer) man ko kamwa 3.7 lak ngut, iwa mut 27.1% na waroh kiwa yoh Cancer. Ha ki kynthai i yoh kjut Cancer ha ki yimbu da booh antaad u man ko 2.0 lak (14.8 %) wa yong ka muna khon kamwa 0.75 lak ngut (5.4 %). Hawa chim kyllum lang chynrang wa kynthai, i yoh Cancer yong u kpoh da booh antaad u man ko 2.7 lak iwa man 19.7 % na waroh ki jait Cancer.
Kiwa boon kiwa yoh Cancer ha ki chynrang ha India toh ha Aizawl District, Mizoram iwa poi 269.4 (Ka Incidence Rate) wei duna dooh ha Osmanabad & Beed District, Maharashtra kawa man kamba 39.5 kiwa yoh ha man 100,000 ngut kiwa chnong chnong. Kamjooh leh i chim yukheiñ na i bynta ki kynthai kiwa boon dooh toh ha Papumpare District, Arunachal Pradesh kawa poi 319 iwa boon dooh ha India wei duna dooh ha Osmanabad & Beed District, Maharashtra kawa em 49.4 kiwa yoh ha man ka 100,000 ngut kiwa chnong chnong.
I yoh Cancer nei pynemkaam duma (Tobacco Related Cancer) toh kawa boon bha ha ki chynrang ka thaaiñ (Northeast ), kamjooh leh i yoh Cancer ha ki snier, i ktein, u kpoh wa u cha-oh katwa ha ki kynthai won, ki yimbu wa ka muna khon toh ki bynta kiwa chah ktah bha. Da em leh i ku yong kiwa yoh Cancer ha ki yimbui ha ki kynthai, kamjooh i ku leh i Cancer ha ki snier wa ki bynta i khlieh wa radang ha ki chynrang wa kynthai katwa da sdang duna kiwa yoh Cancer haka muna khon iwa da chem ha man ki Registries ha kylleiñ ka ri.
Katkam kani ka thup lum yutip, da chem wa ka East Khasi Hills District yong ka jylla Meghalaya da em boon dooh kiwa yoh Cancer kiwa pynemkaam duma (Tobacco Related Cancer); kamwa 70.4% toh ki chynrang 46.5% toh ki kynthai. Hapyrdi ki chynrang, da chem wa kiwa yoh Cancer na u duma kiwa duna dooh toh ha West Arunachal Pradesh 24.5% wei na ki kynthai kiwa duna dooh toh ha Thiruvananthapuram District, Kerala 10.1%. Ki kynthai kiwa boon kiwa yoh Cancer nei pynemkaam duma, kiwa boon toh kiwa na Northeast iwa bood won sa ki Registries na ki bynta wa pyrdi wei sepsngi ka ri India.