U Kiang Nangbah da ka ñia wa ka yurim yong i hok yieñ yaleh pyrchah u ya ki bru ka sorkar pharæng kiwa wan cha kini ki ri-loom yong i da ka luti wow lehbor wow pyndooh yei hok ki tre ri tre muluk kamjooh yei man kyrpang ka jaitbru. U Kiang Nangbah, kam u bru wa em i kitkhlieh ya ka Ri wa ka jaitbru, ym kwah u wa ki khmat yong oo u yoo ki yei chah lehbeiñ nae u yoh ki chkoor yong oo u sñiaw yei ood ki khon ka ri miet wa sngi neidaw i leh embor ki chipai ka sorkar pharæng. Kamtæ khlem tieñ, khlem kheiñ yei mynsien wa kordor yong oo da yieñ dap chynrang u wow yaleh pyrchah ya ki bor ka sorkar pharæng du da ka wait ka stieh, u soom, khnam wa ryntieh chirup i ksohktilang ki khon ka Ri 12-Dolloi kat hadooh wow poi u pood ya oo wow pynchah da u radang ha u tylle pasi ka sorkar phareng kawa man ha ka 30, Kmaichonglad 1862.
Ki kyntien kiwa u Kiang klam u hakhmat u paaid waboon walang chwa wow pasi ya oo, kiwa ong u kamni næ, “Lada kyruiñ i khmat O cha mihsngi, hapoh 100 snem daw yoh laitlooid ka Ri. Lada kyruiñ i khmat won O cha sepsngi, yanom hei broo u im ka Ri”. Ki kyntien Blai u Kiang man sakhiat ki ka sakhi hakhmat ka pyrthai heiwa du hapoh 100 snem kut i synchaar embor ka sorkar pharæng, yoh ka ri India yei laitlooid ha u snem 1947. To tip khon ka Ri! Ka Thma U Kiang Nangbah ym mut kut ko du ha ki syrdoh u tylle pasi, ka thma u Kiang pteiñ ko chadooh cha Dwar u Blai, heiwa kam u Sangia yieñ u wow yasait yatah hakhmat u Trekirot neibynta wow lait ka ri wa ka jaitbru nei man broo.
U Kiang Nangbah kam u khon dap chynrang ka Ñia Rimai Nangbah, da pynyoo sakhiat u yei man chlur wa Hok i yong-oo. Kam uwa yahkhmat wa sakhiat yong ki khon ka Ri 12 Dolloi hakhmat ka Dorbar waman ha Madan Madiah Kmaiblai yieñ u nakhap u waboon walang wow paan ka sakhi Blai dei wa ngam ha thwai Syntuksiar wei wow rah ya u dieñ wa em le tnat wa ki sla wa yirngam wa kdaw wa pynyoo ka dak ka sakhi yei hun, i emlang ki Blai ki syiem hei wow chimkti u kam uwa yahkhmat ki khon ka Ri 12 Dolloi. Kam u khon ka chnong Jowai wa em sakhiat i kitkhlieh ya ka ri wa ka jaitbru ym hun ki khmat u wow yoo wa ki mynder ri u man ki kiwa synchaar, katwa ki tre ri, tre muluk nawon u im ki hapyrdi i tynjooh wa ki umkhmat wakai wajoo, kam u bru wa maya ya ka niam, ka rukom, dustur, riti ym kwah u wa kini kiyi kiyi ki rukom man kyrpang ka jaitbru u dooh u dam ki. Kamtae kini kiyi kiyi pyndukha mynsien ki yei man i sñiaw yong oo wow yaleh pyrchah hadooh wakut.
To, khon ka ri kam ki pateiñ kani ka juk won, yi em i wow ong wei i yi watoh u leh i neibynta i burom wei naam u Kiang Nangbah? Yï em i wow ong næ kylli chaphang ka ri 30 Syiem-12 Dolloi ha kini ki sngi ki por wei iyi u leh i neibynta ka ri wa ka jaitbru kawa dap sadu i tynjooh kat cha wa pait wa kyruiñ? Yi em i wow ong næ kylli ya kiwa yahkhmat næ ki nongmihkhmat kani ka pateiñ wei iyi da leh ki neibynta wow yada yei hok wei man kyrpang ka ri wa ka jaitbru wa khianpaaid ka yong-i? Toh sakhiat mo, wa bood nongmuna ki ya ka luti wamiat wabha u Kiang Nangbah?
Toh sakhiat mo kam ka pateiñ wow kynmoo næ u pynkhroo yei pyrtuid i naam u Kiang Nangbah du hei sahaw na’u thylliej yong ki wa klam ha ki dur ki rukom waphær waphær katwa hei kaam won ym em iwi wot? Toh mo, i leh ki bor sorkar wow pynyoo ka dak i burom ya ka sngi yap u Kiang Nangbah du da ka chuti donhi da biang khlem dachim won u pynman ka yalang wa kyrpang ha kam kani ka sngi kawa yahaap dur katkam i kyrdan i naam wa da yoh u ha khmat ka pyrthai kam utæ uwa yaleh laitlooid ka ri? Khaddooh khon ka ri 30 Syiem-12 Dolloi khut, kyrsu kyntu ya phi wow chim wa kani ka Lyngkhooh dap snem yap wa 155 u Kiang Nangbah u man ko ka spah snem ka wow kyrsu thiah ya i kam ki pateiñ wow man i ki khon ka ri kiwa imsngi u bood late ya ki nongmuna wabha u Kiang Nangbah hawa leh i yeiwon iwon i kaam, neitæ chooh chooh e thaw leh hei man i sñiaw wei pyrkhat pyrdaiñ yong-i yeitæ i sñiawkhia ya u Kiang Nangbah hei wow pynkhroo chooh chooh yei pyrtuid, i naam yong oo hakhmat ka pyrthai kam uwa yaleh laitlooid wa sakhiat, wahok, wachlur wei chisur u wym kut du hei kyntien donhi.
Discussion about this post