Ka High Court ka Meghalaya ynne ka sngi da chong bichaar biang ko ya ka mukotduma heiyatoh wa i tih mooyong pyrchah ya ka aiñ hapoh ka jylla heiwa neiliang ka sorkar jylla da khana ko wa waroh ki tih mooyong pyrchah ya ka aiñ da pynsageh ya ki wei da ekti leh ya ki kyndon krehkaam namo ki Standard Operating Procedure (SoP) wa da pynkhreh da ka jylla wei manda yoh bor na ka sorkar pyrdi hapoh ka aiñ MMDR Act 1957 wow leh yei sorjamin lyngba ka Prospecting License daw ye wow sdang yei tih mooyong deiwa heh katkam ka aiñ wa kynthup yei yada ya ka rymaw kamjooh kiwa chong chnong.
Neiliang ka yung bichaar da ong ko wa i thmu yong ini waroh ym toh wow khang yei tih mooyong hapoh ka jylla tangwa da chimkhia yeini neidaw wa mih khubor kamjooh i maa i rukom tih mooyong wa tip kam i Rat-Hole Minining iwa ye u wanrah yei chah ban ki wakreh hei oor ki paar moo namo ki krem mooyong heiwa da em boon kiwa da dep yap na kam ini i jia.
Ka High Court da ong ko leh wa yeini da leh yow pyntikna wa da bood yei hukum ka Supreme Court deilang waka National Green Tribunal (NGT) heiwa da em ka Committee wa thung da ka NGT wa da khlieh da u Justice B.P. Katakey (Retired) Judge ka Gauhati High Court heiw kani ka Committee da phah ko wow leh boon jait iwa da man leh ka yurim waka Supreme Court da chim ko wow pynmih ya ka hukum ha ka 03-07-19.
Ha ka hukum wa pynmih da ka High Court ha ka 4 tarik uni u bnai da tyrwa leh wow thung da ka Committee wa sariem wa kawa da thung da ka NGT yow pait hadooh katwon da bood ya ka hukum ka Supreme Court waka NGT wei hadooh katwon ym em bood.
Sa iwi leh iwa emkaam wa ka yung bichaar kwah ko wow pait toh yei dai noh ya u mooyong wa dadep tih chwa wow khang ka NGT kamjooh kammon da bood ya ka hukum ka Supreme Court yei wow dai noh ya uni u mooyong wei neidaw wym ye u dai ya uni u mooyong da wanrah ko yei tih mooyong pyrchah ya ka aiñ heiwa ya u mooyong wa da tih thymme da kam bait kam u warim, kamtæ da emkaam wow dai smat noh ya uni u mooyong.
Da pyntip leh wa u Justice Katakey da mynjur u wow pait biang ya kiwa boon ki phang wa yatoh wa ini i kaam khamtam kiwa yatoh wa iwa phah da ka Supreme Court waka NGT wa lada bood ya ki wei sa iyi de wa emkaam wa hap u leh.
Da ong leh wa toh i kaamram ka jylla wow leh katwa ye yow pynman wa i tih mooyong toh iwa katkam ka aiñ wei wow pyntikna wa waroh ki tih mooyong wa pyrchah ya ka aiñ toh iwa da sangeh wei waroh ki tiar ki tar wa pynemkaam yow tih mooyong pyrchah ya ka aiñ toh kiwa da kem. Da toh leh wow pynchitom ya kitu kiwa emkti ha kini ki kaam. Wei da man iwa sñiaw sihlet wa ini i kaam waroh ym toh iwa ye u pteiñ khlem da emkti lang ki bor District, heiwa ka sorkar jylla ym em pynchitom ko ya kini ki heh sorkar.
Kamtæ da thung da u Justice Katakey yow pait u ya ini waroh heiyatoh wa ki hukum ka Supreme Court waka NGT khamtam heiyatoh wow dai noh ya u mooyong da ka Coal India Limited.
Da phah ya ka sorkar jylla wow ya krehlang wa u Justice Katakey nadooh wow pynbiang thaw sah wa bai lai bai wan heiwa da phah leh ya ka sorkar wow so ko T. 1 lak cha u Justice Katakey yow leh u ya ini.
U Justice Katakey toh u phah u ya ka Report wa nyngkong hapoh soo tayaw wei wow pait u leh ya ki kyndon wa da pynkrehkaam ka sorkar yow khanglaad yei tih mooyong pyrchah ya ka aiñ lane ka Rat Hole Mining.
Ya kani ka mukotduma daw chong bichaar biang ha ka 24-05-22.
