U Montri Rangbah ka jylla, u Conrad K Sangma ynne da wanrah u ya ka mang tangka neibynta u snem 2023-24 kawa duna T. 1,592 klur na iwa ye u pynmih iwa man leh 3.42% na ka Gross State Domestic Product (GSDP).
Da khana u wa i pynlut ka sorkar da ku i da ar chah na T. 9,528 klur ha u 2017-18 cha T. 20,729 klur ha u 2022-23, wei ini pynyoo ko wa miat i krehkaam wei kamjooh i pynkrehkaam.
Da pyntip u leh wa ka poisa wa da yoh na baar (Externally Aided Projects) da ku na T. 2,300 klur cha T. 10,600 na u 2018 cha u 2023. Wei kini toh i pynkreh ya kiwa boon ki kreh deiwa ya krehlang waka World Bank, ka Asian Development Bank, ka Japan International Cooperation Agency, ka New Development Bank wa ka International Fund for Agriculture Development.
Da khana u leh wa 90% na kini ram toh kiwa su da ka sorkar India neibynta ka sorkar jylla.
U Conrad uwa man leh kam u Montri ka chnat muna tangka da ong u wa kani ka man tangka toh ka yong ki paidbah namo ka “People’s Budget”.
Da kular u leh wow pynkylla dur ya ka jylla Meghalaya yow man ko kam ka Top 10 State hapoh ka ri chwa u 2032.
Da ong u wa hapoh kani ka sorkar MDA 2.0, ka sorkar daw wanrah ko boon ki kaam ha kini ki 5 snem yow pynku da ar chah ya ka GSDP cha T. 80,000 klur hadooh u 2027-28 yow pynman ya ka Meghalaya ka 10 Billion Dollar Economy. Wei ini toh deiwa pynlut ka sorkar wei deiwa wan pynlut poisa leh ki bru samen ha ka khayi pateiñ, ki kaam uiñke suwari, ka rep ka riang wa kiwi kiwi de.
Da ong u leh wa ka sorkar daw pynku ko ar chah yei kamai ki warep kiwa em kamwa 6 lak tylli ki manyung, u pyndooh leh yei yap ki khonboo wa dang kha kamjooh ki manbei wa kha khon deiwa pyntikna wa 100% wan khakhon ki ha ki thaw sumaar wei daw wailaad leh yow sdang khih ki 5 lak ngut ki khynroo khyllood deiwa pait kyrpang yei rep i riang, ki kaam uiñke suwari, i seiñ khih wa kiwi kiwi.
Da antaad u leh wa ha u snem mang tangka wow wan, ka GSDP ka jylla daw ku ko cha T. 46,600 klur deiwa heh san da 11.5%.
Da khana u wa i bhah wa daw yoh na ka sorkar pyrdi neibynta uni u snem mang tangka da antaad u poi ko T. 7,386 klur iwa ku da 18% na iwa da dep kheiñ chwa iwa T. 6,264 klur.
Kamtæ da ong u wa da booh yukheiñ wa ka sorkar daw yoh ko hadooh T. 21,781 klur wei na kani T. 19,414 klur toh kam ki Revenue Recipts, wei i yoh poisa na ki wym toh na ki dan u man ko T. 2,366 klur, laitnoh i chim ram kawa T. 2,339 klur wei iwa yoh waroh da antaad u man ko T. 19,442 klur.
Hawa yatoh wa i pynlut, u Montri Rangbah da ong u wa ka sorkar da pynkhreh ko wa i pynlut ha uni u snem mang tangka daw poi ko chadooh T. 22,022 klur, wei na kani daw pynlut T.17,187 klur ya ki kaam ka sorkar wa neibynta kiwi ki kaam daw man ko T. 4,836 klur lait noh i su ya ka ram kawa dapoi cha T. 988 klur.
Katkam ka yukheiñ kawa da e da u Montri Rangbah, i su du ya ka sut neibynta u 2023-2024 u man ko T. 1,169 klur, wei i su ya ka bai baam tymmen u man ko T.1,794 klur.
Kamtæ ka mang tangka yong u 2023-23 da man ko T. 1,592 klur na iwa ye u pynmih.
Ha kani ka mang tangka, u Conrad da pyntip u leh ya ka bhah ka mang tangka ki chnat waphær wei da booh bhah boon dooh ya ka puræ puthi kawa T. 2,885 klur wei na kani, T, 2,015 klur toh du neibynta ka tulop kiwa sikai, yow chna ya ki surok, ka sorkar da mang ko T. 2,226 klur deiwa booh T. 188 klur yow chan ya ki sarok ki yingkieñ kiwa da chah ktah nei chlai um ha u Naiynru 2022, neibynta ka MeECL da mang T. 400 klur wa kamwa T. 1000 klur cha ka chnat yalehke.
U Montri Rangbah da ong u leh wa i chna ya ka yung dorbar chna aiñ wa thymme daw pyndep noh ha uni u snem, wei ka sorkar na kani ka mang tangka 2023-24 da mang ko T. 35 klur yow pyndep noh ya kani ka yung dorbar wei neibynta wow chna ya ka New Shillong Township ka sorkar da mang wow pynlut hadooh T. 500 klur ha kini ki 5 snem wow wan.
